هر سلول مانند یک کارخانه کوچک است. مواد شیمیایی لازم باید به درون آن بیایند و به مواد مورد نیاز تبدیل شوند. مواد زاید نیز باید دور ریخته شوند. این کارها به انرژی نیاز دارد، پس کارخانه ما باید بتواند انرژی خودش را هم تأمین کند. اگر همه چیز خوب پیش رفت، تازه باید کارخانه جدیدی بسازی تا بتوانی برای همیشه قوی بمانی. خیلی پیچیده به نظر میرسد، ولی یک سلول کوچک به تنهایی تمام این کارها را انجام میدهد. ولی چه طور؟! بسیاری از موجودات زنده بیلیونها سلول دارند که هر کدام کار خاصی را انجام میدهند. برای اینکه این سلولها با هم هماهنگ باشند، باید به نحوی با هم ارتباط برقرار کنند. تصور میشود که تعداد زیادی از ژنهای سلولها در این کار سهیم باشند. دو روش عمده برای پیام رسانی بین سلولها به کار میرود: 1- ترشح مواد شیمیایی که میتوانند پیام را به مولکول های دور برسانند. 2- پیام رسانی از طریق تماس فیزیکی به کمک گیرنده های واسط. |
پیام رسانی با مواد شیمیایی: شیوه های پیام رسانی شیمیایی را میتوان به سه گروه تقسیم کرد:
مواد شیمیایی ترشح شده فقط بر روی سلولهایی که نزدیک به سلول ترشح کننده قرار دارند، اثر میگذارد. هورمونها برای ارتباط با سلولهای دورتر به کار میروند. مثلاً سلول هورمونی را ترشح کرده و آن را وارد جریان خون میکند. جریان خون هورمون را به تمام نقاط بدن میرساند و به این ترتیب پیام به دورترین سلولها نیز میرسد. انتقال دهنده های نورونی موادی هستند که توسط نورونها (سلولهای عصبی) ترشح میشوند تا سلول های مجاور را تحریک کنند. برای مثال یک نورون میتواند استیل کولین ترشح کند تا یک سلول ماهیچه ای را وادار به حرکت کند. پیام رسانی با گیرنده های واسط سلولها گاهی با استفاده از گیرنده های سطح خود و به طور مستقیم با هم ارتباط برقرار میکنند. در اغلب موارد وقتی دو سلول بهم میچسبند، شکل گیرنده روی سطح سلول دوم تغییر میکند و این منجر به فسفریلاسیون یک مولکول ADP میشود. سپس زنجیره ای از واکنشها رخ میدهد. این روش پیام رسانی در سیستم ایمنی بدن هم دیده میشود. مثلاً وقتی یک سلول عفونی میشود، گلبول های سفید ( لمنوسیت های (T به پروتئینهای بیگانه موجود بر روی سطح آن میچسبند. این سیگنال که در اثر اتصال ایجاد شده است، باعث آغاز یک عکس العمل ایمنی میشود. امروزه تحقیقات زیادی درباره روش های مختلف پیام رسانی بین سلولها انجام میشود. درک بهتر این روشها به ما کمک خواهد کرد تا درمان بسیاری از بیماریهای خطرناک امروزی مانند ایدز، سرطان و ... را بیابیم. |